Crystal meth in Nederland: zzp’ers stampen drugslabs uit de grond (2024)

Leeslijst

Nederland maakt zich op voor een hittegolf, als de recherche Marko ziet lopen op een parkeerterreintje bij de Gamma aan de Spaklerweg in Amsterdam. De rechercheurs zijn daar voor de man met wie Marko de Gamma inloopt, hij wordt verdacht van wapenhandel. Marko draagt een wit overhemd dat zijn grote lijf losjes bedekt. Met zijn kalend hoofd en grijs sikje is de zeer gezette Marko C. geen onopvallende verschijning. ‘Gordo’ noemen sommige contacten van Marko hem: dikke. Op foto’s van Marko is te zien waarom: de zestigjarige Chileen heeft een groot lijf, een bolle buik en een nek van een Formule 1-coureur.

De rechercheurs kennen de gezette Chileen niet en gaan ook hem volgen. Ze willen weten of hij net als zijn metgezel in wapens handelt. Vanaf die dag – dinsdag 4 augustus 2020 – zien ze hoe Marko als een onvermoeibare handelsreiziger het hele land doortrekt in een bijna twintig jaar oude grijze Ford Fiësta. Hij ontmoet mensen in een McDonald’s in Terneuzen, bij een vakantiepark in Spaarnwoude of op een parkeerterrein bij een benzinestation in Velp.

Wat hij daar allemaal bespreekt, wordt pas duidelijk als het lukt om afluisterapparatuur in zijn auto te plaatsen. Dan hoort de politie dat Marko niks te maken heeft met wapenhandel. Hij is vertegenwoordiger in crystal meth, een zeer schadelijke drug die steeds vaker in Nederland wordt geproduceerd voor de export.

De productie van crystal meth in Nederland is een snel groeiend probleem: vorig jaar zijn 32 meth-labs ontmanteld, ruim drie keer zoveel als het jaar daarvoor. De activiteiten van in Nederland gewortelde criminelen verbreidt zich als een olievlek naar België en Duitsland, zoals het radioprogramma Pointer van KRO-NCRV afgelopen weekend meldde.

Criminele zzp’ers

Door Marko te volgen krijgt de Amsterdamse recherche zicht op een van de grootste netwerken van meth-producenten die tot op dit moment in Nederland is ontmanteld. Tijdens het onderzoek naar Marko C. worden in november en december vier labs ontdekt: in Baak (Gelderland), Vroomshoop (Overijssel), Westdorpe (Zeeland) en het Belgische Poppel. De vijftien verdachten die in de Nederlandse verschillende labs zijn aangetroffen worden in drie afzonderlijke strafzaken vervolgd. In België loopt een onderzoek naar twee ‘koks’ die zijn gevlucht uit het lab in Poppel.

In een vierde rechtszaak wordt Marko C. vervolgd samen met acht medeverdachten. Ze zijn in januari van dit jaar aangehouden en worden beschuldigd van het lidmaatschap van een criminele organisatie die de labs heeft opgezet en gefinancierd. Ondanks de grote omvang van dit onderzoek is het een topje van de ijsberg, zo blijkt uit de strafdossiers en de bespreking van de onderzoeken op tussentijdse rechtszittingen in de afgelopen weken.

In het onderzoek is nog over zeker vijf andere meth-labs gesproken die de recherche niet heeft kunnen vinden, waaronder één in Duitsland. Het geeft aan hoe wijdverbreid de productie van crystal meth in Nederland is. Er lopen op dit moment nog zeker twee onderzoeken naar meth-productie met vergelijkbare omvang. Uit teksten in het dossier van Marko en zijn medeverdachten blijkt waarom: de productie van crystal meth, ook wel Ice of IJs genoemd, is lucratief: „Ok maat, ik heb een paar locaties, IJs Bro.” „Met niks kan je op dit moment zoveel geld maken.”

Vluchtige samenwerking

Marko C. is de exponent van een zzp-cultuur die relatief nieuw is voor de Nederlandse onderwereld. Hij koppelt criminele groeperingen aan elkaar die allemaal een stukje van de keten kunnen leveren: een lab, geld, grondstoffen en halffabricaten, koks en kopers van het eindproduct. De verschillende stadia van de productie van meth worden vaak in verschillende locaties uitgevoerd, vermoedelijk om de pakkans te verkleinen. Die vluchtigheid van de samenwerking maakt het voor opsporingsinstanties moeilijk om greep te krijgen op de criminelen die zich met de productie van meth inlaten.

De grote vraag is wie er aan de touwtjes trekt op deze snel groeiende criminele markt. Zijn dat mannen als zestigjarige Marko C. en zijn vriend Rafa V., een man die door de recherche wordt aangeduid als ‘de meesterkok uit Mexico’? Zijn het opkomende criminele ondernemers die een nieuwe markt zien voor crystal meth waarop veel geld te verdienen valt? Of zijn het vertegenwoordigers van de oude Hollandse penoze waarvan er in dit omvangrijke onderzoek ook nog een paar opduiken?

Marko C. is geboren in 1960 in een Chileense provinciehoofdstad. Hij is in het spoor van zijn moeder, die vluchtte voor het regime van Pinochet, naar Nederland gekomen. Eenmaal in Nederland leidt Marko een anoniem bestaan tot hij scheidt van zijn vrouw. In 2014 raakt hij verwikkeld in een Frans onderzoek naar een criminele organisatie. Marko zou die organisatie hebben geholpen en krijgt een celstraf opgelegd. Nadat hij is teruggekeerd in Nederland wordt hij in verband gebracht met fraude. Dat onderzoek loopt nog, maar als gevolg daarvan wordt zijn uitkering stilgezet. Marko raakt in de schulden en moet in 2020 zijn huis in Amstelveen opgeven. Sindsdien huurt hij naar eigen zeggen een kamer in Venserpolder voor 500 euro in de maand.

Dit weet de recherche allemaal niet als Marko op maandag 10 augustus, een week nadat ze hem voor het eerst hebben gezien, twee mannen ophaalt waarmee hij naar Velp rijdt. Het is dik boven de dertig graden als ze rond vijf uur stoppen bij een Esso aan de rand van de stad. Ze eten en drinken wat aan een picknicktafel naast het tankstation.

Freefighter uit Barbados

Een van de drie aan die picknicktafel herkennen de agenten als Russki R., een voormalig freefighter uit Barbados die eind jaren tachtig al opdook in de entourage van de top van de Amsterdamse onderwereld. Zo werd hij samen met Mink Kok vervolgd voor een geruchtmakende moord in 1993 waarbij het doelwit om het leven werd gebracht met een bom die aan de deur van zijn woning in Alkmaar hing. Voor die zaak is Russki, net als Kok, vrijgesproken Zijn strafblad gaat terug tot 1986 en bevat veroordelingen voor beroving, geweld en wapenbezit en voorbereiding van drugshandel. De vraag is wat de Chileen Marko C. doet met Russki R.?

Volgens de politie is Russki een netwerkmakelaar die mensen aan elkaar voorstelt. Dat is ook de reden dat hij met Marko op die snoeihete zomerdag naar Velp is gereden. Aan de picknicktafel introduceert Russki een man aan Marko die in het nabij gelegen Doesburg blijkt te wonen. Ze noemen hem Louw. De drie zullen elkaar de komende tijd vaker ontmoeten maar pas als het lukt om een afluisterapparaat te installeren in de auto van Marko C. krijgt de politie de bevestiging dat ze plannen smeden voor de productie van crystal meth. En Louw is niet de laatste die zich bij Marko en Russki voegt.

Op 4 september bespreken de twee mannen in de auto van Marko de ontmanteling van een drugslab in aanbouw in het Drentse dorpje Hollandscheveld, niet ver van Hoogeveen. Dat is de dag daarvoor op misdaadblog Crimesite gemeld. „Die Marokkaan heeft nu werk nodig”, hoort de politie Russki zeggen. ‘De Marokkaan’ over wie de mannen het hebben heet volgens de politie Nabil K.. Ook hij is een contact van Russki R. en zit in de meth-handel. Nabil heeft serieuze plannen, blijkt volgens de politie uit berichten die hij met zijn telefoon verstuurt: „Ik ga het anders aanpakken maat: alles zelf maken, mijn eigen spullen verkopen.”

Maar omdat het lab van Nabil is ontmanteld heeft hij volgens Russki een probleem: „Die Marokkaan is nu alles kwijt”, aldus Russki tegen Marko. Het probleem van Nabil is een kanskaart voor Russki. En zo gebeurt het dat Russki zijn contact Nabil introduceert bij Marko. Nabil heeft geld en klanten en Marko kan locaties leveren voor labs. Uit de gesprekken leidt de recherche af dat per lab een bedrag van 5.000 tot 10.000 euro wordt gereserveerd voor de inrichting. Maar je hebt niks aan zo’n lab als je niet weet hoe je er hele zuivere crystal meth produceert. Het is een kunstje dat ze in Mexico tot in de puntjes beheersen, daarom worden bij meth-labs in Nederland vrijwel altijd Mexicaanse koks aangetroffen. Dat is nu niet anders.

De Mexicaanse drugsmaffia heeft de productie van meth het afgelopen decennium geprofessionaliseerd. Het aanbod is er zo groot dat meth in Mexico inmiddels een van de meest gebruikte drugs is. En dankzij de kwaliteit van hun product zijn de Mexicaanse drugskartels er in geslaagd om de Amerikaanse markt voor meth over te nemen van de oorspronkelijk Amerikaanse producenten, aldus het toonaangevende weblog InsightCrime van de in Colombia gevestigde Britse journalist Jeremy McDermott. „Tegenover een dalend aantal gebruikers van cocaïne in de Verenigde Staten staat een groei van het aantal gebruikers van synthetische drugs als het fentanyl en crystal meth die in Mexico worden geproduceerd.”

‘Waar ben je, mijn koning?’

„Papacito, waar ben je mijn koning?” Dat bericht laat Marko begin september achter op de voicemail. Papacito is de bijnaam die Marko gebruikt voor Rafa V., een veertigjarige Mexicaan uit de provincie Michoacan. Rafa V. is eind augustus voor het eerst gezien in aanwezigheid van Marko en sindsdien hebben de twee vrijwel dagelijks contact. Ze hebben het vaak over schilderen en koken, volgens de politie om te verhullen dat ze het hebben over het maken van meth. En Rafa ‘Papacito’ V. is volgens de politie de hoofdkok, die anderen naar Nederland haalt en opleidt.

Naar eigen zeggen komt Rafael sinds een jaar of vijf regelmatig in Amsterdam op vakantie. Hij heeft naast de Mexicaanse ook de Spaanse nationaliteit en woont in Barcelona. Hij komt naar Amsterdam om te werken, voor de mooie vrouwen en de marihuana, vertelt hij later aan de politie: „Jullie hebben hier alles. Wie zou er niet in Amsterdam willen wonen.”

Rafael is de ontbrekende schakel in de gelegenheidscoalitie die in september 2020 ontstaat door de inspanning van de Chileen Marko. Louw uit Doesburg heeft locaties, de Marokkaan Nabil heeft geld en afnemers en de Mexicaan Rafa weet hoe je een lab bouwt en levert de koks. Volgens de politie hebben de mannen elkaar dankzij netwerkmakelaar Russki leren kennen.

Zo hoort de recherche Russki zeggen dat de Mexicaanse hoofdkok Rafa naar hem toe is gekomen omdat hij een laboratorium nodig heeft: „Als jullie een plek hebben, dan kunnen wij direct aan de slag.” Russki is toen naar zijn mensen toe gegaan met de mededeling: „Mijn mensen hebben het product in het eindstadium.” (…) zij moeten nog één laatste klus doen om het af te maken.” De recherche vermoedt dat gesproken wordt over een lab in Vroomshoop dat op 1 november 2020 is ontmanteld. Het lab is gevestigd in een sportschool aan de rand van het Overijsselse dorpje. De eigenaar van de sportschool, Harry A. en zijn Colombiaanse partner, worden aangehouden, net als vijf andere verdachten. De ingang naar het lab, zo onthulde de regionale omroep RTV Oost eind vorig jaar, was verstopt achter een antieke kast. Sportschooleigenaar Harry A. verhuurde de verscholen ruimte omdat hij door de Corona-crisis in de financiële problemen was geraakt. Hij dacht dat er een wiet-plantage zou worden gevestigd. Bij de inval wordt een broer van chefkok Rafa V. aangehouden. Daarop vertrekt Rafa naar Spanje.

Boerenerf in Westdorpe

Maar dat betekent niet dat de productie van meth stilvalt, integendeel. Op 30 november is het opnieuw een contact van Marko dat naar een lab voor de productie van crystal meth leidt, in dit geval op een afgelegen boerenerf in Westdorpe, een gehucht onder de rook van Terneuzen in Zeeuws-Vlaanderen. Een dag later doet de recherche een inval en wordt een goed ingericht lab aangetroffen. Naast honderden liter mierenzuur en een groot aantal zakken met wijnsteenzuur van Chinese herkomst, wordt bijna driehonderd kilo aan droge en natte crystal meth gevonden en nog eens 350 liter meth-olie, een halffabrikaat. De voorraad is in de groothandel minstens 5 miljoen euro waard. Hier is, concludeert de politie, op basis van de Mexicaanse methode crystal meth geproduceerd. Die methode valt op omdat daarbij deel van het afval dat ontstaat bij het productieproces van meth wordt hergebruikt. Omdat grondstoffen schaars en duur zijn worden zo kosten bespaard.

Op het complex wordt een vijftal mannen aangetroffen die slapen in caravans op het terrein. Ze komen uit de Dominicaanse Republiek en Mexico. Een van de mannen is half oktober via Spanje uit Mexico ingevlogen, volgens de recherche een aanwijzing dat Mexicaanse kartels direct of indirect betrokken zijn de productie van meth in Nederland.

Uiteindelijk worden Marko V., Russki R., en chefkok Rafa V. begin januari 2021 aangehouden, met nog zes andere verdachten. Ondanks de drugslabs die de recherche in het spoor van Marko heeft aangetroffen, ontkent de Chileen betrokkenheid, aldus zijn advocaat tijdens een eerste zitting. Dat geldt ook voor Russki R.

Zijn advocaten Burmeister en Den Blanken stellen tijdens diezelfde zitting dat justitie en politie wel heel gemakkelijk conclusies trekken uit de flarden van afgeluisterde gesprekken die zijn gevoerd in de auto van Marko. Volgens de advocaten kun je de betekenis van wat daar allemaal is gezegd, alleen maar beoordelen als je ook de context ervan kent. Ze willen al die gesprekken dan ook terugluisteren. Dat geldt ook voor de raadslieden van de meeste Spaanse verdachten die zich ook afvragen of het Spaans wel goed is vertaald.

Voor Russki R. is het volgens zijn advocaten allemaal „déjà vu”. Hij werd in 2018 op basis van afluisterde gesprekken beschuldigd van betrokkenheid bij cocaïnehandel. Toen is hij door het hof in Amsterdam vrijgesproken omdat die gespreksflarden onvoldoende waren verankerd in ander bewijs. Ook nu is er volgens zijn advocaten geen bewijs dat Russki fysiek aan die labs linkt. Of hij weer wordt vrijgesproken valt te bezien. De zaken van Russki, Marko, Rafa en al die andere verdachten worden vermoedelijk pas in 2022 afgedaan.

Aanpassing (25 mei 2021): Vanwege de identificeerbaarheid zijn enkele persoonsgegevens van Marko C. uit dit stuk verwijderd.